Bir ülke düşünün, her köşesi cennet gibi… Dahası insanları doğuştan denizci. Abartmıyorum. Bu düşüncemin gerçekliğini Ankara’da medya yöneticiliği yaptığım 2000’li yılların başında defalarca yaşadım. Başkentin diplomasi çevrelerinde ve resepsiyonlarda tanıştığım Norveçlilerin hepsi son derece saygılı, açık sözlü ve deniz sevdalısıydı. Eminim bugün de durum değişmemiştir. Çünkü, mavi tutku onlar için vazgeçilmez bir yaşam kültürüdür. Bunun kökeni Viking Çağı’na (MS 800-1050) kadar uzanıyor. Tarihin sisler bulvarında yüzlerce yıl boyunca artarak devam eden mavi bilinçleri 19 yy’da buharlı gemilerin boy göstermesiyle Norveç’i dünya ticaretinde ön plana çıkardı. Siyah altın denilen petrolün keşfiyle beraber denizaşırı ticaret yetenekleri ve gemi inşa sektörlerinin gücü sayesinde denizcilikte altın çağlarını yaşamaya başladılar. Bu durumun devam ettiğini söyleyebilirim. Sözün özü denizcilik bilinci ve tutkusu Kuzey ışıklarına kucak açan bu güzel ülkenin coğrafi ve toplumsal genlerine işlemiş durumda. Nitekim günümüzde dünya deniz ticareti filosunun minimum yüzde 10’u onlara ait. Bitmedi… Sıvılaştırılmış doğal gaz taşımacılığında bildiğim kadarıyla küresel liderliğe sahipler. Norveç, mavi kültürü öylesine akıllıca ve organize değerlendiriyor ki hayran olmamak elde değil. Çeşitli kaynaklara göre ülkede bu sektörün istihdam sağladığı yüzbinlerce mutlu insan var. Gemi ve deniz teknolojisi ihracatları sayesinde de her yıl milyarlarca dolar gelir elde ediyorlar.
OKULDA YELKEN EĞİTİMİ
Kuzey Avrupa’nın parlayan incisi, mavi kültürü sadece ticaret alanında yaşamıyor. Onlar için deniz vazgeçilmez bir yaşam biçimi. Her yıl düzenlenen optimist, laser, offshore yarışlarıyla heyecanı ve coşkuyu üst seviyede tutuyorlar. Sadece bunlarla sınırlı değil elbette. Sörf, kiteboard, kürek, kano vb gibi dallarda da söz sahibi bir ülkeden bahsediyorum. Bunları takdirle karşılamamak mümkün değil. Ancak, benim hayran olduğum konu ilkokullarda yelken eğitimi verilmesi.
Yeri gelmişken Norveç Üniversiteleri’nin dünya listelerinde genellikle ilk 400 içinde yer aldığını ve ülkede denizciliğin yükseköğretim alanında da mükemmel öğretildiğini, hatta yaşatıldığını söylemem gerekiyor. Türkiye’de de Piri Reis Üniversitesi bu misyonu başarıyla yerine getiriyor. Onları da tebrik etmek lazım.
‘Nasıl denizci ülke olunur?’ sorusuna Norveç’i anlatarak yanıt vermeye devam ediyorum. Ticari denizcilik sektöründe adeta bir devden söz ettiğimi kavramış olduğunuzu düşünüyorum. Bu nedenle konuyu o alandaki bilgilerle sürdürmek istiyorum. Kısa adı NMA olan Norveç Denizcilik İdaresi, ülkede uygulanan güvenlik ve çevre standartlarını öylesine dikkatli ve titizlikle denetliyor ki o konularda en ufak sıkıntı yaşanmıyor. Ülkede düşük karbonlu gemilere sağlanan vergi indirimlerinin yanı sıra Oslo, Bergen ve Stavanger Limanları’nda sergilenen balıkçılık, petrol taşımacılığı ve cruise turizmi ile mavi zenginliği ve kültürü ülke geneline yayıyorlar. Kuzey ışıklarına düzenlenen gemi turları ile her yıl on binlerce turist çekip UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan fiyortlarıyla dünyayı büyülüyorlar.
SPORDA İDDİALILAR
Gelelim konunun sportif boyutuna. Söz konusu Norveç olunca şapka çıkartmamak elde değil. Örneğin, dünyanın en önemli heyecan fırtınaları arasında yer alan İsveç kökenli ‘Gotland Runt’ için önemli destekleri söz konusu. Yarışın Norveç ayağına ev sahipliği yapıyorlar. Dahası, Oslo Fiyort Yarışları ve Bergen Sea Challenge ile amatörlerden profesyonellere, yaşlılardan genç yeteneklere kadar her kesimi denizcilik coşkusuna ortak ediyorlar. Bitmedi… Bergen Sail Week gibi festivallerle mavi sevdanın peşinde koşanları her yıl buluşturuyorlar. Lotofen Adaları, Bergen-Stavanger Fiyortları, Tromso gibi yelken rotalarında dünyanın önde gelen kaptanlarına ve yelken meraklılarına kucak açıyorlar. Onlar, Viking mirasını yeşil denizcilik ve sürdürülebilirlik alanlarında dünyaya örnek olacak şekilde yaşatıyorlar. Özenmemek mümkün mü? Gelelim teknelerine… X-Yachts performans odaklı şahane yelkenliler imal ederken Batservice, 1948’den bu yana özel yat ve gemi imalatı alanında dünya yıldızları arasında yer alıyor. Norveç; Windy, Fjord, Marex, Saga, Nordkapp, Colin Archer, Agder Boat, Joda, Goldfish başta olmak üzere motorlu yat, gezi teknesi, sürat botu ve en önemlisi yelkenli tekne dünyasında adeta ışıltılı bir sahne görevi görüyor. Benim hayran olduğum modelleri ise hiç şüphesiz Colin Archer. 1921 yılında sonsuzluğa uğurlanan gemi mimarı ve yapımcısı saygıdeğer denizcinin adıyla anılan şahane yelkenliler beni bulunduğum yerden alıp masmavi diyarlara götürür.
ÖRNEK ALINMALI
Uzun lafın kısası değerli okurlar, Norveç halk deyimi ile tam anlamıyla denizciliğin ve denizcilerin ülkesi. Bu kadim kültür, ülkenin genlerine işlemiş durumda. Fakat onlara el sallayıp Türkiye’ye dönelim mi?
Soru şu: Biz de denizci bir millet olabilir miyiz? Coğrafi konumumuz son derece uygun. Dünya ölçeğinde usta yelkencilere, deniz insanlarına, gemi ve tekne yapım merkezlerine sahibiz. Ancak amatör denizcilerin bağlama, kışlama ve çekek alanı sorunları devam ettiği sürece daha çok bekleriz.
Ben her şeye rağmen umutluyum. Bir bakarsınız mavi kültürü tam manasıyla özümser ve ilköğretim çağlarından itibaren toplumumuza yayarız. Neden olmasın… Gelecek hafta yeniden buluşmak üzere pruvanız neta, rüzgar kolayınıza olsun. Esen kalın.
