ŞEBNEM TURHAN
Bitki bazlı sürdürülebilir proteinlerin dünyaya sunulması için küresel çapta bilimsel çalışmalar sürüyor. Bu çalışmalardan belki de en önemlisi artık ülkemizin başkenti Ankara’nın güzide üniversitesi ODTÜ’de gerçekleştirilecek. Avrupa Birliği’nin araştırma ve yenilik için ana finansman programı Horizon Europe, bu yıl en önemli finansman desteğini ODTÜ’lü bitki bazlı protein geliştirme projesini yürüten bilim insanlarına verdi.
Horizon Europe 2021 yılında kuruldu ve 2027 yılına kadar 95.5 milyar Euro’luk bütçesiyle AB’de araştırma ve yenilikleri fonluyor. Prof. Dr. Mecit Halil Öztop liderliğindeki APRISE adlı proje Avrupa Komisyonu’na sunulan 117 teklif arasından seçilen 13 projeden biri olarak öne çıkıyor. Horizon Europe Programı kapsamında ODTÜ için de önemli bir kilometre taşı olan proje, üniversitenin ilk konsorsiyum liderliğini temsil ediyor.
APRISE projesiyle bilim insanları, alternatif protein kaynakları konusunda uzman yetiştirmeyi ve yüksek proteinli, uzun raf ömürlü gıda ürünleri geliştirmeyi amaçlıyor. Dört yıllık proje nohut, mercimek ve diğer baklagiller gibi temel Türk bakliyatlarından yeni protein kaynakları geliştirmek için çalışacak. Ayrıca proteinler, süt alternatifleri ve hazır gıdalar gibi ürünlerde de kullanılacak.
Prof. Dr. Öztop, projenin Türkiye’de alternatif proteinler konusunda uzmanlaşmış araştırmacı sayısının azlığını gidermeyi amaçladığını vurgulayarak “Dört yıllık programın sonunda bu alanda yenilikçi çalışmalara öncülük edecek araştırmacıları yetiştirmeyi hedefliyoruz” dedi.
Hayvancılığın sera gazı emisyonları üzerindeki küresel etkisine dikkat çeken Öztop, hayvansal gıdalara bağımlılığın iklim değişikliğine önemli ölçüde katkıda bulunduğunu belirtti. Bu nedenle, bitki bazlı ve endüstriyel yan ürün kaynaklı protein alternatifleri geliştirmek, emisyonları en aza indirmek için sürdürülebilir bir çözüm sunabilir.
Öztop, LinkedIn'de “APRISE, sürdürülebilir gıda üretimi konusunda yetenekleri eğitmeyi ve yenilikçi ürün formülleri için yeni protein kaynakları keşfetmeyi amaçlıyor. Bu dönüştürücü çabaya öncülük etmekten gerçekten heyecan duyuyorum ve güncellemeleri paylaşmayı dört gözle bekliyorum” paylaşımını yaptı.
Proje, Türk mutfağının bilindik temel gıdaları olan nohut, mercimek ve baklagillerden yenilikçi protein kaynakları geliştirecek. Bu proteinler rafine edilecek ve bitki bazlı süt ürünleri ve hazır gıdalar gibi yeni formüllere dahil edilecek. Projenin önemli bir odak noktası da, gıda güvensizliğiyle karşı karşıya kalan bölgeler için değerli hale getirerek raf ömrü uzatılmış gıdalar üretmek olacak.
APRISE’ın toplam bütçesi yaklaşık 3 milyon Euro olacak ve ODTÜ için yaklaşık 654 Euro pay ayrılacak. Dünyanın hayvansal gıdalara olan bağımlılığını azaltma hedefiyle 11 Avrupa ülkesinden 18 ortağı bir araya getirecek. Proje ayrıca Türkiye’deki alternatif protein araştırmacılarının eksikliğini gidermeyi amaçlıyor.
Haber, Türkiye’nin geçen ay vegan ve vejetaryen ürünler için ilk etiketleme düzenlemelerini yürürlüğe koymasının ardından geldi. Yönergeler, “vegan burger” gibi terimlerin kullanılmasına izin veriyor ancak süt alternatiflerinin “süt” olarak etiketlenmesini yasaklıyor. Yönetmelik ayrıca, 2022’de getirilen yasağı kaldırarak, belirli koşullar altında vegan peynirin üretimini ve ithalatını yeniden mümkün kılıyor.
