Şebnem TURHAN
Ekonomisinin en büyük zirvesi Davos’ta sunulan bir rapor kamunun bitki bazlı proteinlere destek vermesinin orantısız derecede yüksek çevresel bir etki yaratacağını yani görünüşte küçük bir adım olsa da tam bir süper kaldıraç etkisi yaratacağına işaret ediyor.
Systemiq ve İngiltere’deki Exeter Üniversitesi tarafından hazırlanan rapor, hükümetleri bitki bazlı et hizmeti vermesini şart koşmaya çağırdı. Rapora göre, kurumlarda bitki bazlı gıdaların bulunabilirliğinin artması, halkı alt proteinlere daha aşina hale getirirken, aynı zamanda sektörün büyümesine ve maliyetleri düşürmesine yardımcı olacak. Önerilen hareket, bir “süper kaldıraç noktası” olarak tanımlandı, başka bir deyişle, orantısız derecede yüksek çevresel etkiye sahip, görünüşte küçük bir eylem…
Araştırmacı Tim Lenton, New Scientist’e, dünya çapında satılan etin yüzde 20’si bitki bazlı alternatiflerle değiştirilirse, 8 milyon kilometrekare kadar arazinin serbest bırakılabileceğini ve yeniden vahşileştirme ve yeniden ağaçlandırma için kullanılabileceğini söyledi. Azalan arazi kullanımı, sera gazı emisyonlarında önemli bir düşüşe yol açacak.
Raporda belirlenen diğer süper kaldıraç noktaları arasında, otomobil üreticilerinin her yıl belirli sayıda elektrikli araç üretmesinin zorunlu kılınmasının yanı sıra, amonyak gübresinin dörtte birinin yeşil hidrojenle yapılmasının gerekliliği bulunuyor.
Rapora göre bu üç süper kaldıraç noktası küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 70’ini kapsayan sektörlerde sıfır karbon çözümleri için bir dizi taşma noktasını tetikleyebilecek güce sahip. Küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için zaman daralırken, Systemiq ve Exeter Üniversitesi’nin de aralarında bulunduğu uluslararası bir ekip tarafından hazırlanan rapor, küresel ekonominin bazı bölümlerinin nasıl hızla sıfır emisyona doğru ilerleyebileceğine yönelik yol göstermesiyle de dikkat çekiyor.
Systemiq ortağı ve raporun baş yazarı Mark Meldrum, “Zaman daralırken, hedef alınması gerekiyor. Raporumuz, dekarbonizasyon açısından büyük getiriler sağlayabilecek değişimi etkilemek için önemli fırsatları vurguluyor. Küresel ekonominin en yüksek emisyona sahip sektörlerindeki olumlu taşma noktalarını tespit ediyor ve bunları tetiklemek için gerekli koşulları analiz ediyor” dedi.
Raporda önerilen bitki bazlı proteine kamu desteği bazı ülkelerde şimdiden uygulanmaya başlamış durumda. ABD’de, Chartwells K12’nin okullarda ve pek çok bölgede çocuklara uygun bitki bazlı hamburger gibi seçenekler ekleyerek bitki bazlı menüler sunmasıyla birlikte, bitki bazlı seçenekler birçok kurumda şimdiden kullanılabilir hale geldi. Vegan Fridays adlı bir program kapsamında, haftada bir gün yaklaşık 1 milyon New York City öğrencisine çoğunlukla bitki bazlı bir menü sunuluyor.
Dünyanın başka yerlerinde, Tayvan’daki 100’den fazla seçim adayı kısa süre önce etsiz okul günlerini destekleme sözü verirken, 10 AB vatandaşından 7’si bitki bazlı sütlerin okullarda bir seçenek olarak bulunması gerektiğine inanıyor.
ProVeg International Başkan Yardımcısı Jasmijn de Boo, “Bitki bazlı gıdaların ekosistem çöküşünü önlemede oynadığı rolün üst düzeyde tanınmasını gerçekten memnuniyetle karşılıyoruz. Hükümetler bu çağrılara şimdi yanıt vermeli ve okullarda, hastanelerde ve diğer kurumsal ortamlarda bitki bazlı gıdaların kamu tarafından satın alınmasına izin veren politikaları derhal teşvik etmelidir. Ayrıca, bitki bazlı proteinlerin araştırılmasına ve geliştirilmesine daha fazla yatırım yapmayı düşünmeliler” dedi.
Öte yandan İklim değişikliği Davos’un ana temalarından biri olduğu için organizatörler ‘Geleceğin Çarşamba Günü’ için ilk kez ana kongre merkezindeki menüden et ve balığı çıkardılar, ayrıca yerel ürünlere odaklanmak için muzu yasakladılar. Vegan şefler dünyanın ekonomisini yönetenlere vegan menüler hazırladı.
