Şebnem TURHAN
Dünyaca ünlü anonim sokak sanatçısı Banksy'nin eserleri çoğunlukla neye benzediğiyle değil ne anlatmaya çalıştığıyla tartışma yaratır. ‘Balonlu Kız’, ‘Havada Aşk’ gibi Banksy’nin birçok eseri politiktir ve bir mesaj içerir. Her eserinde sanatçının söyleyecek ve muhtemelen de insanları düşününce rahatsız edecek bir şey var. İşte Banksy’nin eserleri artık vegan gıda markalarına da ilham veriyor. Vegan markalar ürünlerini tanıtmak için gerçekleri daha çok ortaya koyan, rahatsız edici, düşündürücü reklamlar yapmaya başladı.
Son dönemde, vegan et markası This, Amsterdam'daki Van Gogh Müzesi'nde tartışmalı bir gösteriye imza attı. Marka, sanatçının en büyük eserlerinden biri olan otoportresinin bir kopyasını müzeye yerleştirdi, ancak bu versiyonda sanatçı, “Bitki bazlı ürünleri yeniden harika hale getirin” sloganıyla Trump benzeri kırmızı bir şapka takıyordu.
VAN GOGH MÜZESİ’Nİ KANDIRDILAR
Markanın kurucu ortağı Andy Shovel yaptığı açıklamada, “Van Gogh Müzesi'ne sahte Van Gogh'u yerleştirdik. Kaldırılmadan önce neredeyse bir saat kaldı, dolayısıyla hesaplamalarımıza göre binlerce kişi başyapıtımızı gördü” dedi. Bu vegan markanın müzeye yaptığı ikinci şaka. 2022 yılında Van Gogh'un Ayçiçekleri tablosunun kendi versiyonunu galeriye asmıştı.
Shovel'e göre, son gösteri, aynı adı taşıyan bir vakıf tarafından oluşturulan ve Hollanda genelinde insanları bir hafta boyunca hayvansal ürünleri bırakmaya teşvik eden bir girişim olan Hollanda Ulusal Et ve Süt Ürünleri Olmayan Hafta onuruna yapıldı. Organizasyon, hayvan tarımının gezegen üzerindeki muazzam etkisi konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor.
Birleşmiş Milletler'e göre hayvancılık endüstrisi küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 14,5'ine katkıda bulunuyor. Havacılık sektörünün katkısı ise yüzde 2 seviyesinde. Hayvan tarımı aynı zamanda ormansızlaşma ve habitat tahribatının da önde gelen etkenlerinden biri olarak öne çıkıyor. Araştırmalar, son altı yılda, dünyanın gıda tedariği için Brezilya’da sığır eti üretmek amacıyla Amazon yağmur ormanlarında 800 milyondan fazla ağacın kesildiğini gösteriyor.
Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, bitki bazlı markaların provokatif, Banksy benzeri pazarlama taktiklerine başvurması şaşırtıcı değil. 2022 yılında Almanya'daki Bonn Üniversitesi'nden araştırmacılar, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegenin iyiliği için et tüketimini en az yüzde 75 oranında azaltması gerektiği sonucuna varmıştı.
Provokatif pazarlama yaklaşımları bu kadar değil. Vegan domuz pastırması markası olan Fransız La Vie, 2022'de Birleşik Krallık'ta piyasaya sürülmeden önce ülke çapında 2.000 pembe reklam panosu dağıtarak Birleşik Krallık'ın siyasi ve ekonomik durumu hakkında yorum yaptı.
Reklam panolarında “İngiltere'nin en yeni en iyi sahtekarı” gibi ifadeler yer alıyordu. Ülkenin tartışmalı eski başbakanı Boris Johnson'a atıfta bulunarak, “Üzgünüm Boris. Elbette, ebeveynlerimiz emlak patlaması yaşadı, ancak domuz pastırmasına benzeyen vegan pastırmalarımız var.” yazdı. Bu Birleşik Krallık'ta devam eden konut ve yaşam maliyeti krizine işaret etti.
‘TAVUK KIRIK’ REKLAMI SES GETİRMİŞTİ
Popüler vegan süt markası Oatly de pazarlama kampanyalarıyla tartışmalı açıklamalar yapmaya yabancı değil. Marka, 2022'de çocukların okullara yulaf sütü kaçırdığını gösteren bir reklam kampanyası başlattı. Reklamlar, bitki bazlı içeceklerin Avrupa Birliği'nin okul yemek programına dahil edilmesine yönelik desteği artırmayı amaçlıyordu. ABD'de vegan tavuk markası Daring, bir zamanlar New York Times'ta ‘Tavuk Kırık’ başlığıyla tam sayfa bir reklam yayımlamıştı. Kampanya, endüstrinin karbon ayak izinin yanı sıra zehirli akıntı, yeraltı suyu kirliliği ve etik olmayan fabrika çiftçiliğiyle ilgili sorunlara da dikkat çekti.
Vegan markalar lezzetli, yenilikçi ürünler sunmak zorundayken, pazarlamalarının da gerçek bir savunuculuk ve politik aktivizm için bir araç olabileceği ve olması gerektiği giderek daha açık hale geliyor. Banksy'nin sokak sanatı gibi, iklim durumu giderek daha acil hale geldikçe, kampanyaların da her geçen yıl daha provokatif hale gelmesi muhtemel…
