Şebnem TURHAN
Bitkisel süt piyasası vegan ürünler arasında en hızlı büyüyen ve naveganların da en çok tercih ettikleri ürünlerden biri. Bırakın küresel pazarı Türkiye’de de neredeyse her perakende marketin kendi özel markalı bitkisel sütü var. Dünyada da durum böyle. Son dönemde yapılan bir araştırma hayvansal süt satışlarının küresel çapta durgun seyrettiğini ortaya koyarken, yüksek enflasyonla birlikte tüketicilerin bitkisel süt tercihinin de bu durgunlukta etkili olduğunun altı çiziliyor.
ENFLASYON YÜKSEK AMA TERCİHLER DE DEĞİŞİYOR
Rabobank'ın araştırmasına göre, Avrupa'daki süt ürünleri satışları 2023'te ‘durgun’ seyretti hatta birçok Batı Avrupalı şirket satışların beklenenden daha zayıf olduğunu açıkladı. 2024'e ilişkin tahminler de benzer şekilde zayıf. Avustralya, Brezilya ve Çin gibi bölgelerdeki şirketlerin sonuçları da geçen yıl hayvansal süte olan talebin azaldığını gösteriyor.
Rabobank, düşüşten ağırlıklı olarak yüksek enflasyon nedeniyle artan gıda fiyatlarını ve yavaşlayan ekonomik aktiviteyi sorumlu tutuyor ancak bazı bölgelerde değişen tüketici alımlarının da hayvansal sütün düşüşünde rol oynadığını kabul etti. Bu değişikliklerden en önemlisi ise bitki bazlı alternatiflere doğru geçiş...
Veriler Avrupa'da bitki bazlı süt satışlarının iki yıl içinde yüzde 49 arttığını, Almanya'nın en yüksek ciroya ve pazar potansiyeline sahip olduğunu ortaya koydu. İsviçre'de süt alternatiflerinin satışları 2017 ile 2021 yılları arasında neredeyse yüzde 80 büyüdü ve bu durum süt endüstrisinin bu ürünleri bir tehdit olarak görmesine yol açtı.
EKONOMİK KOŞULLARDAN EN AZ ETKİLENEN ÜRÜN GRUBU
Bazı bitki bazlı gıdaların satışlarında ekonomik koşullar nedeniyle zorluklar yaşanırken, süt ürünleri alternatifleri büyümeye devam ediyor ve bu ürün grubu bitki bazlı pazarın en büyük payını oluşturuyor. Bitki bazlı peynir pazarının da önümüzdeki on yılda yüzde 15,1'lik bir yıllık bileşik büyüme göstermesi tahmin ediliyor. GFI Europe tarafından geçen yıl yayımlanan bir rapor, bitki bazlı peynir satışlarının 2020'den 2022'ye kadar çift haneli bir büyüme kaydettiğini ortaya çıkardı. Raporda ayrıca süt alternatiflerinin birim satışlarında yüzde 20'lik bir artış ve geleneksel sütte ise yüzde 9'luk bir düşüş tespit edildi.
Ayrıca bitki bazlı süt, toplam süt kategorisinde yüzde 11'lik bir pazar payına sahip ve enflasyondan hayvansal süte göre daha az etkilendi. Hayvansal süt ürünlerinde fiyatlar yüzde 17, bitki bazlılarda ise yalnızca yüzde 1 arttı. Bitki bazlı yoğurt, sürülebilir ürünler ve dondurma gibi diğer süt ürünleri alternatifleri de önemli bir büyüme kaydetti.
İKİ KATI DAHA FAZLA VERGİ ALINIYOR
Bazı Avrupa ülkelerinde süt alternatifleri konusunda yüksek vergiler nedeniyle yaşanan zorluklar da var. Belçika'daki bazı bitkisel sütler, şekerli içecekler için 22 sent, şekersizler için 17 sent oranında vergiye tabi tutulurken, Hollanda'daki birçok markanın vergisinde litre başına 8.83 sentten 26.13 sente artış görüldü. Avusturya'da bitki bazlı süte uygulanan vergiler, süt ürünlerine uygulananın iki katı ama buna rağmen satışlar 2020 ile 2022 arasında yüzde 21 arttı. Bitkisel süt üreticileri öncelikle vergilerin düşürülmesini istiyor bunun satışları daha da artırması öngörülüyor.
BILLA Bitki Bazlı İş Geliştirme Başkanı Verena Wiederkehr, “Bitki bazlı ve hayvansal süte aynı vergi vermek, müşterilerimize yalnızca finansal bir teşvik sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda onlara bireysel zevklerine göre gerçek bir seçim olanağı da sunacaktır. KDV eşitliğini kanunen benimsemiş olan Fransa, Hollanda, Finlandiya gibi çeşitli Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, özellikle enflasyon dönemlerinde müşterilerimizin üzerindeki mali yükü hafifletmek önemli” dedi.
