Selenay YAĞCI
Fiziki dünyayı sanal ortama taşıyan metaverse üzerinden arsa satın almak son günlerin popüler gündem konularından biri haline geldi. Gözlerin bu alana çevrilmesi, 4,3 milyon dolara satılan bir araziyle oldu.
Metaverse’ün en büyük hizmet sunucularından The Sandbox, Decentraland, CryptoVoxels ve Somnium Space sadece 1 hafta içinde yaklaşık 100 milyon dolarlık arazi sattı. Hepsi satışları kendi kripto para birimleriyle yaparken, bunlar arasında öne çıkan ise The Sandbox’taki 4,3 milyon dolarlık arazi oldu.
Bir zamanların niş metaverse arazi satın alma ve satma fikri, Facebook’un kurumsal adını Meta olarak değiştirmesi ve değiştirilemez tokenlerdeki patlama nedeniyle son zamanlarda daha yaygın hale geldi. Sanatçıların performans gösterebileceği, markaların reklam verebileceği ve işletmelerin toplantılara ev sahipliği yapabileceği metaverse arazileri son zamanlarda rekor işlem hacimleri görüyor. Ovr isimli oyun tabanlı metaverse platformunda, Türkiye’de 20 bin, İstanbul’da 11 bini aşkın parsel satıldı. Dünyanın 1.6 trilyon parsele bölündüğü bu sanal evrende Türkiye’nin en değerli arazileri çoktan satın alınmış durumda. İstanbul’daki metaverse arsa fiyatları ise 200 liradan 20 bin liraya kadar çıkabiliyor.
Birileri yeni düzene gerçekten inanıp milyon dolarları tereddütsüz yatırsa da herkesin aklında tek bir soru var: Sanal bir arsa bu hayatta ne işime yarar? Metaverse üzerinden gayrimenkul sahibi olmak güvenilir bir yatırım aracı olabilir mi?
Pek çok NFT, blockchain uzmanı metaverse’ün bize başka bir hayat vaat ettiğini, bu anlamda bu arsaların, bildiğimiz hayattaki gibi değerlenemeyeceğini, başka pek çok işimize yarayabileceğini söylüyor. Metaverse’teki gayrimenkuller genelde Ethereum blok zinciri üzerinde korunan NFT’ler olarak el değiştiriyor. NFT’ler kopyalanamaz, değiştirilemez ve sadece tek bir adet olduğu için çalınması, taklit edilmesi mümkün değil. İyi bir noktadan arsa kapattıysanız, güzel bir kârla ikinci elde satabilirsiniz. Decentraland 15 metreye 15 metrelik, 90 bin parsellik bir arazi. Satılacak parsel kalmadığında, yıllar önce birkaç bin dolara aldığınız sanal toprağın uçuk değerlere ulaşabileceği söyleniyor. Ancak yine de geleceğe dair soru işaretleri de var.
Değerleme sektörünün duayenlerinden Denge Değerleme Yönetim Kurulu Başkanı Baki Budakoğlu ise “Öncelikle bildiğimiz anlamda değerlenmesi için metaverse arsasının değerinin oluşması için kullanılmak ya da kiralanmak suretiyle fayda sağlıyor olması gerekir” diyor.
Baki Budakoğlu, sosyal medya üzerinden karşılaştığı bir yatırımcının kısa süre öncesinde 13 bin dolara aldığı Metaverse parselin hemen yanındaki parselin değerinin 1 milyon dolara ulaştığından bahsetmesi üzerine dersine çalıştığını söylüyor. Değer tespitinden bahsedilebilmesi için öncelikle değerin oluşması gerektiğini belirten Budakoğlu, “Ön plana çıkan evrenleri The sandbox, Axie Infinity, Decentraland, Our olarak sayabiliriz. Bu evrenler birbirinden bağımsız olarak tasarlanmış durumdalar; zira bir uygulamada İstanbul’un haritasını tasarlatıp tekrar satışa sunabilirsiniz o zaman da istenen yatırımcıya satın alma şansı doğar. Bu durumda metaverse genelinde kıtlık faktörünün oluşmasından bahsetmek çok da gerçekçi olmaz gibi duruyor.”
Budakoğlu, metaverse’te arsa alımına ilişkin girişimlerde karşılaşılan parametrelere de değindi: “Öncelikli alımlarda daha çok Metaverse Center’a yakınlık, ulaşılabilirlik, nüfus yoğunluğu ile ünlülerin satın aldığı taşınmazlara komşu olmak veya onlara yakın arsaların satın alınması öneriliyor ya da tercih ediliyor. Görüleceği üzere arsanın geliştirilmesine yönelik olarak konut, otel, okul, AVM ya da fabrika alanı gibi bir kısıtlaması bulunmuyor. Kaldı ki zaten bir düzenleyici, planlamacı bir kurum da öngörülmüyor, zira inşa edilecek konuta sanal evrene dahil olan yatırımcıların karar vereceği kabul ediliyor.”
Peki bir örnek verelim: Bir YouTuber sanal evrende yatırım yaptığı arsa üzerinde daha önce inşa ettiği iki katlı binayı ekranın yan tarafında bulunan bina sembollerinden üç katlı olanı seçip bir çırpıda değiştirebiliyor. Böylece, taşınmazının değerini artırmış mı oldu? Yoksa yapmış olduğu tercihle değerini artırmak yerine arsasının değerini mi düşürdü, şimdiden kim bilebilir? Ancak tek bilinen, İstanbul’a göç sanal evrende de sürüyor. Taşı toprağı altın yerine, taşı toprağı bitcoin demek belki de artık daha doğru…
Metaverse’de arazi satışı yapan platformlardan OVR’ın verilerine göre, Türkiye’de de büyük ilgi gören satışlar, İstanbul’da yoğunlaşmış durumda. Öyle ki Türkiye’de satılan 20 bin civarı parselin 11 binden fazlasının İstanbul’da… Anadolu yakasının kıyı şeridinin neredeyse tamamen satılmış… Fiyatlar ne derseniz, semtten semte değişiyor. Örneklerle gidelim: Nişantaşı’nda bir parsel sanal alan satın almak isterseniz 8 OVR (yaklaşık 250 TL), Bağcılar’da sanal alan satın almak isterseniz de 4 OVR civarında (yaklaşık 125 TL) ödeme yapmanız gerekiyor. Ortaköy sahilindeki sanal parseller ise 500 TL’ye kadar yükseliyor.
