ADA ÜNLÜ
1 - UDU/LASHA MDINARADZE
Gürcistan'da büyüyen ama Ukrayna'yı moda merkezi olarak gören Gudu Kreatif Direktörü Lasha Mdinaradze göre, günlük yaşam savaş öncesine göre pek farklı görünmüyor; fakat dramatik bir şekilde değişen ülkenin duygusal durumu. Genç tasarımcı, sanatıyla, eğlenceleriyle ve ilham veren insanlarıyla Kiev'in paramparça olduğunu görmenin psikolojik olarak dayanması zor bir durum olduğunu söylüyor. Bu nedenle, “rutin duygusunu sürdürmenin” zorunlu hale geldiğini belirtiyor.
"İşlerimi planlamama izin vermeyen elektrik kesintilerini kabullenmek benim için hala zor, ancak Ukraynalı savunucuların cephe hattı koşullarını anladığınızda, bu sorunlar artık o kadar ciddi görünmüyor" diyen tasarımcı, tüm enerjisini ülkenin hikayelerini anlatan akıllı geri dönüştürülmüş denim ve patchwork parçalar üretmeye harcıyor. "Ukrayna'da artık ertelemenin tamamen üstesinden geldiğimize dair şakalar yapıyoruz. Uzun uzun düşünmeye vaktiniz yok; her şeyin şimdi ve burada yapılması gerekiyor" diyor. Kiev'de kalma kararı Mdinaradze için hiç de kolay olmamış; ama Gudu’nun insanları bir araya getirme vizyonu, bugün genç markayı güçlü kılan özelliklerin başında geliyor. Gudu'nun çalışmaları bugün New York ve Budapeşte'de yeni müşterilere ulaşıyor. Tüm dünya genç tasarımcıya destek veriyor.
Yedi yıllık dış giyim markasının kurucusu Dima Levenko, savaşın patlak vermesinden bu yana Milano'da çalışıyor. Ekibin diğer üyeleri ise Avrupa, ABD ve Kanada'da yaşayarak dünyanın dört bir yanında ulaşmaya çalışıyor. Levenko, puffer ceketler konusunda uzmanlaşan ve Ukrayna Ulusal Antarktika Bilim Merkezi üyelerini bile giydiren markası için "Geriye dönüp baktığımda, kendimizi yeniden yapılandırma konusunda harika bir iş çıkardığımızı düşünüyorum. Yaşadığımız süreç sadece şiddet tehdidi nedeniyle değil, aynı zamanda işin gücü açısından da korkutucu bir dönemdi" diyor.
Savaştan önce Lenki Lenki'nin merkezi Kiev'deydi, ancak marka şimdi üretim tesislerini ülkenin fiziksel tehdit riski daha az olan bölgeleri olan Ternopil ve Cherkasy'ye taşıdı. Ekim 2022'de markanın Ukrayna merkezli çalışanları, Rusya'nın ülke çapında neden olduğu elektrik kesintilerinin sonuçlarıyla uğraşmaya başladı. Levenko, "Fabrikalarımızda günde yaklaşık iki ila üç saat elektrik vardı. Bu, sabahları bir saat, akşamları ise bir saat daha elektrik için tüm gün karanlıkta beklemek anlamına geliyordu. Şimdi dizel yakıtla çalışan jeneratörler satın aldık ve kurduk” diye anlatıyor. “Burası bizim savaş alanımız” diyen Levenko için direniş, yaratılışa olan bağlılığı sembolize ediliyor.
Kievli Julia Bogdan, müşterilerinin savaş halindeki bir ülkeden kaçmasının ardından, kişiye özel takım elbise provalarını internete taşıdı. Zanaatını babasını izleyerek öğrenen genç tasarımcının gerçek başarısı da bu oldu: Takım elbiselerini dünyaya karşı bir tür zırh olarak gören sadık müşterileriyle etkileşimi kaybetmemek. Yeni bir dijital gerçekliğe uyum sağlamak ve Bogdan'ın tasarımlarını bilgisayar ekranının arkasından sunmasına olanak tanıyan teknoloji öncelikli atölye becerilerini geliştirmek iki ay sürdü. Julia, çatışmalara rağmen Kiev'de kalan işgücü için "Ruhları ve cesaretleri için ekibimle gurur duyuyorum" diyor. Bu birlik ruhu, Bogdan'ın atölye çalışanlarından tek bir kişiyi bile kaybetmemesini ve tüm siparişlerin zamanında teslim edilmesini sağladı. "Avrupa’ya gösterecek çok şeyimiz olduğunu fark ettik" diyen genç tasarımcı, verdiği mücadeleyi Londra ve Paris'teki pop-up'lar aracılığıyla duyurmaya ve farkındalık yaratmaya çalışıyor. "Görüldüğümüzü, duyulduğumuzu ve saygı gördüğümüzü hissediyoruz" diyen Bogdan, aynı şeyin kendi akranları için de geçerli olmasını umuyor ve şöyle devam ediyor: "Bunun Ukrayna moda endüstrisi için sadece bir başlangıç olduğuna yürekten inanıyorum. Şimdi keşif zamanı ve bu şansı kaçıramayız."
Şubat 2022'de savaşın patlak vermesinin ardından Odessa doğumlu Yana Olenich, Range Rover'ıyla tehlikeli bir yolculuğa çıktı ve üç gün boyunca askeri kontrol noktalarından geçerek Yunanistan'daki güvenli bir sığınağa vardı. Evini özleyen Olenich, o yaz sonunda Ukrayna'ya dönmeye karar verdi. Son yedi yıldır kendi adını taşıyan kadın giyim markasının tasarım atölyesinin bulunduğu Kiev'de yaşıyor. Olenich, "Beni en çok başkentin sarsılmaz ve yenilmez enerjisi geri çekti. Ekibimle, ailemle ve arkadaşlarımla birlikte olma isteği duydum. Bir evlilikte olduğu gibi, üzüntü ve sevinç deneyimini onlarla paylaşmak zorunda hissediyorum” diyor. Olenich, mum ışığında koleksiyon tasarlamak ya da uzun kış günlerini ısıtmasız ve susuz geçirmek gibi kendisine ve ekibine çıkarılan zorlukları olumlu bir şekilde değerlendirmeyi öğreniyor. "Bunlar beni daha güçlü kılıyor. Bir tür süper güç gibi hissettiriyor” diyor. Olenich'in 2023 için büyük planları var: "Ulus olarak karşı karşıya olduğumuz tüm zorluklara rağmen kendi ülkenizde yaşamak çok tatmin edici. Yeni bir maceraya, Olenich evreninin bir şekilde uzantısı olacak yeni bir projeye ihtiyacımız olduğuna karar verecek kadar cesur davrandık."
Masha Popova, sanayi kenti Podilsk'te geçen çocukluğunun ardından, 2022’de 11 yaşından beri yaşadığı Ukrayna'nın sahil kenti Odessa'yı terk etti. Savaşın öfke dolu ruh halini yansıtan tasarımları Londra Moda Haftası'nda büyük beğeni topladı. Hayranları arasında Dua Lipa ve Bella Hadid gibi isimler olan Popova, bugün Dover Street Market de dahil olmak üzere 13 küresel perakendeci ile çalışıyor. Popova bu yılın başında ilk kez Odessa'ya dönerek ailesiyle birkaç hafta geçirdi. Herkesin olduğu gibi, O da, "Ailem artık çatışmalara çok alıştı" diyor.
