ERDAL KAPLANSEREN
Savaşlar artık sadece cephelerde değil, ekranların ardında, gizlenmiş kablolarda, elektronik devrelerde ve dijital ağlarda da yapılıyor. Teknoloji, savaş alanlarına yeni ve çok daha karmaşık bir boyut kazandırdı: Siber savaş. Günümüzde devletler, geleneksel silahların ötesinde, sıradan teknolojileri silah haline getirerek gizli operasyonlar yürütüyor.
Peki, geleceğin savaşlarında bizi neler bekliyor? Yapay zeka, otonom silahlar, siber saldırılar ve dijital casusluk, artık savaşların sessiz ve görünmez askerleri. Ancak bu yeni dönemin ardında devasa etik ve hukuki sorular da yatıyor. Devletler, özel sektör ve hatta bireyler, bu karmaşık savaşa nasıl dahil oluyor? Siber savaşın geleceğini anlamak, yalnızca savunma stratejilerimizi değil, aynı zamanda ahlaki ve yasal sınırlarımızı da yeniden düşünmemizi gerektiriyor. Bu hafta, teknolojinin savaş alanındaki yeni yüzüne bir bakış atıyoruz.
Gizli operasyonlar, modern savaşların görünmez cephesini oluşturuyor. Geleneksel askeri stratejilerden farklı olarak, teknolojinin silahlandırılması, rakipleri doğrudan çatışmaya girmeden zayıflatma ve dengeleme fırsatları sunuyor. Son zamanlardaki örneklerden biri, geçtiğimiz hafta Lübnan’daki patlayıcı yüklü çağrı cihazları oldu. Medyada yazılanlara göre, İsrail’in istihbarat servisi Mossad tarafından aylarca süren bir operasyonla hazırlanan bu cihazlar, fark edilmeden Hizbullah’ın iletişim ağlarına sızdırıldı ve belirlenen anda patlatıldı. Reuters haber ajansına konuşan üst düzey bir Lübnanlı güvenlik kaynağı, İsrail'in Mossad istihbarat teşkilatının patlamalardan aylar önce Lübnanlı Hizbullah grubu tarafından ithal edilen 5.000 çağrı cihazının içine patlayıcı yerleştirdiğini iddia ediyor.
Bu olay, teknolojinin ne kadar ince planlanmış ve zararsız görünen bir araca dönüştürülebileceğini gözler önüne serdi. Benzer şekilde, siber alemde de gizli operasyonlar hızla gelişiyor. Örneğin, Stuxnet gibi siber saldırılar, bir devletin doğrudan askeri müdahaleye gerek kalmadan rakibin altyapısını felç edebileceğini kanıtladı. Bu tür saldırılar, genellikle iz bırakmadan yapılıyor, saldırıların kaynağını belirlemeyi zorlaştırıyor ve devlete inkar edilebilirlik imkanı sağlıyor. Bu da, gizli operasyonların stratejik esneklik sunduğu yeni bir dönemi işaret ediyor. Özellikle devletlerin siber saldırılarla düşmanlarını zayıflatması, bu operasyonları daha da kritik hale getiriyor.
Teknolojinin askeri alanda yarattığı dönüşüm, savaşların gidişatını kökten değiştiriyor. Bugünün savaş alanlarında otonom sistemler, yapay zeka ve insansız hava araçları (İHA) kritik roller oynarken, gelecekte bu sistemlerin daha da yaygın ve güçlü hale geleceği öngörülüyor. İnsansız hava araçları, uzun mesafelerde gözetleme yapma, istihbarat toplama ve hassas saldırılar düzenleme gibi yeteneklere sahip ve bu yetenekler gelişmeye devam ediyor. Özellikle, drone sürüleri gibi sistemler, savaş alanında insan müdahalesine ihtiyaç duymadan stratejik kararlar alabilecek ve düşman hedeflerini çok daha hızlı bir şekilde yok edebilecek. Bu otonom sistemler, insan hayatını korurken savaşın hızını ve verimliliğini artıracak, ancak aynı zamanda etik ve hukuki tartışmaları da beraberinde getirecek.
Bunun yanı sıra, yapay zeka destekli komuta ve kontrol sistemleri, savaş alanında gerçek zamanlı veri analizleri yaparak hedefleri hızlı bir şekilde tanımlayacak ve askeri operasyonların hızını artıracak. Örneğin, “savaş bulutları” olarak bilinen yapay zeka destekli sistemler, çoklu kaynaklardan gelen büyük veriyi işleyerek, en uygun birimlere hedef atayabilecek. Aynı zamanda, kuantum şifreleme gibi teknolojiler sayesinde askeri iletişimler çok daha güvenli hale gelecek, bu da siber saldırılara karşı güçlü bir savunma katmanı oluşturacak. Bu yeni teknolojiler, savaşın doğasını değiştirirken, stratejik üstünlüğü korumak isteyen devletler için kritik yatırımlar olacak.
Dijital çağda istihbarat toplama ve casusluk faaliyetleri, geleneksel yöntemlerden çok daha karmaşık ve etkili hale geldi. Günümüzün en büyük istihbarat operasyonları artık yalnızca fiziksel casuslardan değil, siber dünyada yürütülen operasyonlardan da oluşuyor. Siber casuslar, devletlerin gizli bilgilerini, kritik altyapılarını ve şirketlerin değerli fikri mülkiyetlerini hedef alarak stratejik avantaj elde ediyorlar. Özellikle devlet destekli hacker gruplarının yürüttüğü saldırılar, savunmasız yazılım ve donanım açıklarını kullanarak devletler ve şirketler arasında devasa bilgi hırsızlıklarına yol açıyor. Geçmişteki Stuxnet ve SolarWinds saldırıları gibi olaylar, siber casusluğun ne kadar yıkıcı olabileceğini gösterdi.
Siber casusluk, sadece veri hırsızlığı ile sınırlı değil; aynı zamanda sosyal medya ve dijital iletişim platformları aracılığıyla kamuoyu oluşturma ve dezenformasyon yayma amacı taşıyan operasyonlar da önemli bir yer tutuyor.
Siber savaşın yalnızca teknik bir boyutu değil, derin bir psikolojik etkisi de bulunuyor. Siber saldırılar, hedef aldıkları toplumlar üzerinde korku, güvensizlik ve kaos yaratma potansiyeline sahip. Bu saldırılar, vatandaşların günlük yaşamlarına doğrudan müdahale edebildiği için, toplumsal düzeyde bir belirsizlik ve güvensizlik hissi oluşabiliyor. Ayrıca, bu saldırılar devletlerin zayıf görünmesine neden olarak toplumun devlete olan güvenini sarsabilir. Siber saldırıların sonucunda ortaya çıkan psikolojik savaş, geleneksel çatışmaların ötesinde, toplumsal istikrarı ve devlet otoritesini ciddi şekilde zedeleyebilir.
Siber savaşlar, geleneksel savaş normlarına meydan okuyan yeni bir cephe açıyor. Uluslararası hukuk, silahlı çatışmaların düzenlenmesi için yüzyıllardır geliştirilmişken, siber operasyonlar bu düzenlemelerin sınırlarını zorluyor. Siber saldırıların fiziksel olmayan doğası, savaş durumunu tanımlayan geleneksel ölçütleri bulanıklaştırıyor. Örneğin, fiziksel bir askeri müdahale açıkça bir savaş ilanı kabul edilirken, bir devletin siber altyapısına yönelik saldırılar genellikle istihbarat toplama ya da siber casusluk olarak değerlendiriliyor. Aynı zamanda, saldırıların kaynağını belirlemek, siber saldırıların doğası gereği çok zor olduğundan, yanlış atıflar ve buna bağlı yanlış askeri tepkiler uluslararası krizlere yol açabiliyor.
Etik açıdan bakıldığında, siber savaşlar, savaşın etik ilkelerini kökten sarsıyor. Geleneksel savaş ahlakında, ayrım yapma ve orantılılık gibi prensipler önemli yer tutarken, siber savaşta sivillerin doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenmesi kaçınılmaz hale geliyor. Siber saldırılar genellikle ticari altyapılar ve siviller üzerinden yürütülüyor, bu da meşru hedeflerin belirlenmesini zorlaştırıyor. Ayrıca, birçok siber savaşçı resmi asker olmayan siviller olabiliyor, bu da savaşçı ve sivil ayrımını daha da bulanıklaştırıyor. Sonuç olarak, siber operasyonların yasal ve etik sınırlarının daha net belirlenmesi, hem askeri hem de sivil toplulukların bu yeni çatışma alanında güvenliğini sağlamak adına kritik bir ihtiyaç olarak ortaya çıkıyor.
Siber savaşta devlet dışı aktörler ve özel sektör giderek daha önemli roller üstleniyor. Özellikle hacker grupları, terör örgütleri ve paralı siber askerler, devletlerin operasyonlarını destekleyen veya kendi başlarına siber saldırılar düzenleyen unsurlar haline geliyor. Bu aktörler, devlet destekli saldırılarda yer alırken, özel sektör de siber savunma stratejilerinin önemli bir parçası haline geliyor. Özel şirketler, gelişmiş siber güvenlik çözümleri geliştirerek hem kendi ağlarını hem de devlet altyapılarını koruma sorumluluğunu üstleniyor. Caydırıcılık stratejileri ise genellikle gelişmiş siber savunma sistemlerine, tehdit istihbaratına ve saldırıları önceden tespit eden yapay zeka tabanlı teknolojilere dayanıyor. Ayrıca, uluslararası iş birliği ve sert yaptırımlar da siber saldırılara karşı caydırıcı güç olarak devreye giriyor.
