Dua Lipa’nın ‘Future Nostalgia’ albümünü ilk kez dinlediğimde, disko ve funk elementleri hemen dikkatimi çekmişti. Retro dans kültürüne modern pop penceresinden bakmayı başarmıştı Lipa… Ancak albümde sadece düzenlemeler ve akor dizileri değil, melodik yapılar da akla 70’li, 80’li ve 90’lı yıllardan pek çok şarkıyı getiriyordu. Daha o zamanlar “Telif davaları açılırsa şaşırmam.” diye düşünmüştüm kendi kendime.
Fakat bunu düşünmemin nedeni, Dua Lipa’nın başka şarkılardan kopya çektiğine inanmam değil… Sebep çok basit: meyve veren ağaç taşlanır.
Listeleri alt üst eden her şarkı benzer davalara konu olma riskiyle karşı karşıya. Çünkü alıştığımız batı müzik sisteminin sınırları belli… Hem tempo, hem şarkı trafikleri, hem de gamlar açısından bakıldığında, bir çok şarkının birbirine benzemesine şaşırmamak gerek. Zaman içerisinde bulunmuş ve çeşitli kültürlerin birer parçası haline gelmiş o kadar çok formül var ki… Günümüzde daha önce hiç denenmemiş melodi, ritm ve akor cümleleri yazmak, matematiksel açıdan neredeyse imkânsız.
İşte tam da bu yüzden çoğu besteci zaten diken üzerinde… Farkında olmadan daha önce dinledikleri bir şarkıdan alıntı yapmaktan ürküyor aslında hepsi. Dua Lipa gibi dünyanın en meşhur şarkıcılarından birinin stüdyoda başka eserlerden fikirler çaldığını iddia etmek, ciddi finansal ve hukuksal riskler almaya razı olduğuna da inanmak anlamına geliyor.
Gelin görün ki Florida çıkışlı reggae grubu Artikal Sound System, Lipa’nın ‘Levitating’ adlı hit parçasının nakaratının, 2017’de piyasaya sürdükleri’“Live Your Life’ şarkısından çalındığını öne sürerek açtıkları telif davasıyla gündeme oturmayı başardı… Çünkü iki eser arasındaki farklar gerçekten de yok denecek kadar az. Melodiler, parçaların tonları, akor dizileri ve hatta sözleri bile benziyor.
Tonların da aynı olması beni şüpheye düşürmedi değil… Ancak Artikal Sound System’ı bu davada haklı bulmuyorum.
Her iki şarkıda da mevcut olan melodik cümleler ve akorlar kalıplaşmış cinsten. Öyle ki, örnekleri 70’li yıllara dayanıyor. Üstelik hem ‘Levitating’, hem de ‹Live Your Life’a benzeyen bir şarkı var ki, Dua Lipa’nın duyup da esinlenmiş olması çok daha muhtemel: ‘Rosa Parks’.
Lipa, albümünün çıkış sürecinde verdiği demeçlerde eski disko kültüründen ilham aldığını, hatta hip hop ile funk türlerini harmanlayan Outkast ikilisinden de esinlendiğini açık açık anlatmıştı. Eğer bilinçli ya da bilinçsiz olarak çalınan bir fikir varsa ortada, bu mantığa göre Outkast’in hem Dua Lipa’ya, hem de Artikal Sound System’a dava açması lazım. Zira Outkast ‘Rosa Parks’ı yarattığında, takvimler 1998 yılını gösteriyordu.
Ayrıca Artikal Sound System’ın davaya konu olan ‘Live Your Life’ adlı eseri, hiç bir dijital platformda resmi olarak bulunmuyor…
Daha önce CD’ye basıldığını, hatta 2017’de Billboard’un reggae listelerinde tepelere yükseldiğini öne sürüyor grup; lâkin ortada sağlam bir delil yok.
Halbuki şarkı Spotify ve Apple Music gibi platformlarda olsaydı, grubun avukatı, Lipa’nın ekibinin ‹Live Your Life’a bir çalma listesinde denk gelmiş olabilme ihtimalinden bahsedebilirdi. Ayrıca bu dava Artikal Sound System’ın tanıtımına da katkıda bulunmuş olurdu… Ama ne hikmetse Artikal Sound System durumu avantaja çevirmek yerine, dava sürerken bu konu hiç gündemde değilmiş gibi davranmayı tercih etti.
Kısa günün kârı hesabı bu işte… Mahkeme Artikal Sound System’ı haklı bulursa, ‘Levitating’in tüm telif kazançlarına ortak olacak grup sonuçta. Az mı? Söz konusu eser dünya çapında bir yıldıza ait… Artık varın siz düşünün kasadaki parayı. Belli ki davanın, olaya Outkast ya da başka benzer eserlere sahip besteciler karışmadan, grubun lehine sonuçlanması için çabalayan bir avukatla yola çıkmış Artikal Sound System… Aklın yolu bir; eğer hedef sadece maddi kazanç ise, bu meselenin halk arasında enine boyuna tartışılmaması onlar için daha iyi. Çünkü bu tartışmalardan jürinin ve hâkimin etkilenmesi, davanın avukatların kontrolünden çıkması demek.
Velhasıl ‘Levitating’ davası sadece bir örnek… İnternet çağında giderek artan ve kızışan telif davalarının önü er ya da geç, yeni yasal düzenlemelerle ve sigortalarla kesilecek. Aksi takdirde herkesin birbirinden esinlendiği müzik piyasasına bir de yapay zekâ teknolojisinin girdiğini hesaba katarsak, işlerin iyice arap saçına dönmesi an meselesi.
