ŞEBNEM TURHAN
Küresel çapta yapılan her yeni araştırma hepçil beslenmeden neden uzak durmanız gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor. Son çalışma hangi gıdaların Parkinson hastalığı riskini azaltabileceğini inceledi. Birleşik Krallık’taki Queen’s Üniversitesi araştırmacıları sebze, kuruyemiş ağırlıklı bir beslenme ile yeterince çayın Parkinson hastalığına yakalanma riskini önemli ölçüde azaltabildiğini ortaya çıkardı.
Araştırma sonuçları üzerinden yapılan yayına göre araştırmacılar, genel olarak bitki bazlı beslenmeyi, sağlıklı ve sağlıksız beslenme endekslerini hesapladı. Araştırma için kaynak olarak ise büyük ölçekli biyomedikal veri tabanı ve araştırma kaynağına sahip Birleşik Krallık Biobank'tan 126 bin 283 katılımcı seçildi. Katılımcılar, 24 saatlik süre içinde yaklaşık 200 farklı yiyecek ve 30 içeceği ne sıklıkta tükettiklerine ilişkin bir anket doldurdu.
11.8 yıllık izlemenin ardından 577 katılımcıya Parkinson hastalığı teşhisi konuldu. Araştırmacılar, sağlıklı bitki bazlı beslenme endeksinde daha yüksek puan alan kişilerin, genetik risk faktörlerine bağlı olarak Parkinson hastalığına yakalanma riskinin yüzde 22 ila 25 daha düşük olduğunu buldu. Orta düzeyde bitki bazlı bir diyet yemek, riski yüzde 18 oranında azalttı. Ancak rafine tahıllar, şekerli içecekler ve tatlılar gibi daha sağlıksız bitki bazlı gıdaları tüketenlerde yüzde 38 daha yüksek risk ortaya çıktı.
Araştırmacılar özellikle 60 yaş üstü insanlara baktıklarında, sağlıklı bitki bazlı beslenme ile riskin azalması arasında daha da güçlü bir ilişki buldu. Araştırmanın sonuçları ise Movement Disorders dergisinde yayımlandı.
Tüketilen belirli gıdaları da analiz eden araştırmacılar, daha fazla fındık ve çay tüketiminin Parkinson riskini sırasıyla yüzde 31 ve yüzde 25 oranında azalttığını buldu. Daha fazla sebze (özellikle domates, salata, havuç ve brokoli ve lahana gibi turpgillerden sebzeler) yemek ise yüzde 28'lik bir risk azalmasıyla ilişkilendirildi.
Çalışma, belirli gıdaların ve besin maddelerinin Parkinson hastalığının gelişimi üzerindeki etkilerine ilişkin kanıtlardaki boşlukları da dolduruyor. Bazı çalışmalar, sağlıklı bitki bazlı gıdaların yüksek tüketimi ile daha düşük Parkinson riski arasında bir bağlantı olduğunu zaten gösterse de, mevcut çalışma gibi daha büyük klinik çalışmaların eksikliği bulunuyordu.
Araştırmacılar sonuç olarak şu noktalara dikkat çekti: “Bu sonuçlar, bitki bazlı diyetleri dikkate alan halk sağlığı mesajlarının iyileştirilmesine ve bilgilendirilmesine yardımcı olmak ve basit diyet değişikliğinin Parkinson riskini azaltma potansiyeline sahip olduğuna dair kanıt sağlamak açısından önemlidir. Ayrıca, sağlıklı bitki bazlı diyetler gezegen sağlığı için faydalıdır ve EAT Lancet Gıda, Gezegen, Sağlık Komisyonu tarafından hazırlanan Gezegensel Sağlık Diyeti de dahil olmak üzere dünya çapındaki kronik hastalıkların önlenmesine yönelik diyet önerileriyle uyumludur.”
Araştırmalara göre küresel çapta Parkinson hastalığı, hareketi etkileyen en yaygın beyin hastalığı. Alzheimer'dan sonra en sık görülen yaşa bağlı dejeneratif beyin hastalığı olarak öne çıkıyor. Dünya çapında zengin ülkelerde 60 yaş üstü insanların yaklaşık yüzde birini, 80 yaş üstü insanların ise yüzde üçünü etkiliyor.
Başka bir çalışma ise, meyveler gibi flavonoid açısından zengin gıdaların yüksek tüketiminin, Parkinson hastalığına yakalanma riskini yüzde 40 daha düşürdüğünü ortaya çıkardı. Kafein, Parkinson riskiyle ilgili en iyi çalışılan besin olarak öne çıkıyor ve çalışmalara göre hastalık riskini azaltıyor.
Birleşik Krallık’taki araştırmacılar, hayvansal ürünleri yemek ile Parkinson hastalığı riski arasındaki bağlantılara bakmamış olsalar da işlenmiş et tüketiminin demans riskini artırdığı ortaya kondu. Uluslararası bir çalışma, demansın önlenmesi için bitki bazlı gıdalara odaklanan diyet öneriyor.
